Parafia w Działdowie istnieje od 1525 r. Po sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego w Prusach nabożeństwa ewangelickie zostały wprowadzone do kościoła miejskiego – aktualnie Kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Działdowie. Od tego momentu ewangelicyzm był religią dominującą w Działdowie.
Sytuacja zmieniła się po II wojnie światowej. Część rdzennych Mazurów uciekła przed Armią Radziecką, część została deportowana za Odrę. Mimo tej sytuacji ewangelicy nadal odprawiali nabożeństwa w kościele miejskim.
Władze komunistyczne dążyły do przejęcia kościoła od ewangelików. Stało się to ostatecznie w 1972 r., kiedy parafia z braku pieniędzy musiała sprzedać majątek. Od tego momentu parafianie korzystali z kaplicy urządzonej w Domu Parafialnym przy ul. Jagiełły 28. Natomiast dawny dom Zrzeszenia Ewangelików Polaków stał się Ewangelickim Centrum Parafialnym.
W 2005 r. Zgromadzenie Parafialne przyjęło uchwałę o wzniesieniu nowego kościoła. W 2007 r. poświęcono kamień węgielny pod budowę kościoła. Kościół został uroczyście poświęcony w dniu 7 czerwca 2008 roku.
Kościół ewangelicko-augsburski Zbawiciela w Działdowie to stosunkowo nowa budowla stanowiąca połączenie typowej architektury mazurskiej z elementami nowoczesnymi.
Projekt wykonali arch. Robert Futerhendler oraz arch. Grażyna Futerhendler z „Consulting-Project Biuro Konsultingowo-Projektowe”. Już na etapie projektu współpracowali z Tomaszem Urbanowiczem i dzięki temu za ołtarzem powstały otwory w ścianie w kształcie krzyża i na dwa boczne okna, z przeznaczeniem na artystyczne przeszklenia. Środkowy fragment podłogi został wyłożony połyskującymi kaflami. Rozwiązania te służyły użyciu światła naturalnego i podkreśleniu efektu zamontowanych w 2008 roku szkieł artystycznych autorstwa i wykonania Tomasza Urbanowicza.
Szklany wystrój wnętrza utrzymany jest w trójbarwnej tonacji: fioletu – symbolizującego cierpienie, pasję, udrękę, które stały się następstwem grzechu pierwszych ludzi; bieli – symbolu czystości, niewinności Chrystusa, który jako Baranek Boży złożył w ofierze swoje życie; oraz zieleni – symbolu nadziei, przyszłości, życia wiecznego dla wierzących w Chrystusa. Jedynym wyjątkiem jest czerwona smuga w miejscu rany zadanej Chrystusowi. Dzięki bieli niewinności Chrystusa możliwe jest przejście z fioletu cierpienia do zieleni nadziei życia wiecznego.
Zamierzeniem artystycznym dominującego centralnie KRZYŻA ZBAWICIELA o wysokości 6 metrów było ukazanie zwycięstwa Jezusa nad śmiercią. Dzięki zastosowaniu specjalnego efektu reliefu oczu i twarzy szklanej rzeźby odnosi się wrażenie, jakby Zbawiciel uważnie spoglądał na wiernych, znajdujących się w każdym miejscu kościoła.
Po obu stronach krzyża Tomasz Urbanowicz zaprojektował i umieścił szkła, które przypominają o dekalogu z widocznymi na nich greckimi literami alfą i omegą. Nawiązują one do słów Chrystusa „ja jestem alfą i omegą, początkiem i końcem”.
Ołtarz wykonany jest również z trójbarwnego szkła, wsparty na nogach w kształcie litery omega. Symbolizuje rozdartą zasłonę w Świątyni w chwili śmierci Chrystusa. Na szkle odciśnięto napis: „Ja jestem droga i prawda i żywot”. Na ołtarzu szklana podstawa pod Biblię. Ambona ma wtopiony herb tzw. Różę Lutra.
W kościele w balustradzie balkonu znajduje się jeszcze jedno szkło z rysunkiem ryby pierwszym symbolem Chrześcijan.
źródło:
http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Parafia_Ewangelicko-Augsburska_w_Dzia%C5%82dowie
Kościół Zbawiciela Parafii Ewangelicko-AugsburskiejDziałdowo, Polska