Po przy­by­ciu z Kóz hoł­dunowscy ewan­gel­icy mieli prawnie zag­waran­towane przeprowadze­nie dwóch ogól­nokoś­ciel­nych zbiórek pieniędzy na budowę kolonii i koś­cioła. W rzeczy­wis­tości udało się zebrać tylko jedną kolektę, ale i ona musi­ała zostać przekazana na budowę całej miejs­cowości. Zami­ast koś­cioła pow­stała ple­ba­nia z kaplicą, mieszkaniem pas­tora i szkoła. Na spełnie­nie obiet­nic i marzeń o prawdzi­wym koś­ciele było trzeba czekać 130 lat.

Ale już w 1800 roku ks. Richter miał przy­go­towany plan budowy koś­cioła. Ogólne koszty budowy miały wynieść 4000 talarów. Udało się zgro­madzić w sumie 1300 talarów, a na resztę lic­zono z przeprowadzenia drugiej kolekty i daru patrona parafii. Miał pow­stać koś­ciół o wymi­arach: 18 m dłu­gości, 10 m sze­rokości i 9 m wysokości. Planowano już uroczys­tość poświęce­nia koś­cioła na 50-lecie parafii, ale spory kom­pe­ten­cyjne o źródło dal­szego finan­sowa­nia — książę, kolekta czy państwo — uniemożli­wiły rozpoczę­cie budowy. Późniejsze stara­nia ks. Wun­stera i ks. Hacht­manna także zakończyły się niepowodze­niem. W roku 1834 fun­dusz budowy koś­cioła posi­adał już 2800 talarów, ale w dal­szym ciągu nie było zgody księ­cia na dofi­nan­sowanie budowy.

Kaplica w domu zborowym już od 1820 roku nie mogła pomieś­cić wszys­t­kich chęt­nych nawet w cza­sie nor­mal­nego nabożeństwa, ale patron parafii wciąż nie dostrze­gał konieczności budowy nowej świą­tyni. Dopiero znaczne pow­ięk­sze­nie liczby zborown­ików pod koniec XIX wieku i pow­stanie koś­cioła w sąsied­nich Mysłow­icach, skłoniły księ­cia do zmi­any decyzji. Początkowo patron parafii pro­ponował połącze­nie kapl­icy z pomieszczeni­ami szkol­nymi, ale owa propozy­cja nie spotkała się z akcep­tacją parafii. Kole­jna wielka uroczys­tość — 100 lecie parafii — musi­ała się jeszcze odbyć w przepełnionej kapl­icy domu zborowego.

Lata 90-te XIX wieku doprowadz­iły jed­nak do przełomu w ?budowa­niu? koś­cioła w Hoł­dunowie. W 1891 roku w hoł­dunowskiej parafii goś­cił gen­er­alny super­in­ten­dent ks. Erd­mann. Dostrzegł pilną potrzebę budowy nowej świą­tyni i obiecał pomóc w real­iza­cji planów parafii. Wspól­nie z miejs­cowym pas­torem ks. Sieberem i super­in­ten­den­tem ks. Köllingiem z Pszczyny osiągnęli po cza­sie wytknięty cel.

W 1898 roku książęcy architekt i budown­iczy Scheiner z Pszczyny przed­stawił ostate­czny plan i opiewa­jący na 83.000 marek kosz­to­rys budowy neogo­ty­ck­iej świą­tyni. Ponad połowa pieniędzy miała po­chodzić ze środ­ków koś­ciel­nych, 1/5 darował patron, a reszta miała zostać pokryta z darów Brat­niej Pomocy im. Gustawa Adolfa oraz różnych osób i insty­tucji. Zborown­icy mieli służyć przy budowie dar­mową pracą.

Budowę koś­cioła rozpoczęto 22 marca 1900 roku, a 15 czer­wca poświę­cono kamień węgielny. Przed rozpoczę­ciem bu­dowy pojawił się prob­lem lokaliza­cji koś­cioła. Patron parafii pro­ponował wzniesie­nie koś­cioła na wschód od cmen­tarza (na wzgórzu góru­ją­cym nad okolicą), parafi­anie chcieli mieć koś­ciół z zachod­niej strony cmen­tarza. Zde­cy­dowano się jed­nak ostate­cznie budować według wer­sji pro­ponowanej przez parafię.

Już 10 października świą­ty­nia była gotowa w stanie suro­wym. Prace wykończeniowe trwały przez 1,5 roku. W Święto Trójcy Świętej roku 1902 można było dokonać uroczys­tego poświęce­nia koś­cioła. Aktu poświęce­nia dokonał gen­er­alny super­intendent ks. Nehmiz z Wrocławia. Rodz­inę patrona parafii reprezen­towała księżna i brat księ­cia pszczyńskiego, hra­bia Fritz Hochberg. Podarował on do koś­cioła obraz włas­nego autorstwa.

Zachowany do dziś obraz przed­stawia zmartwych­w­stanie Jezu­sa Chrys­tusa oraz apos­tołów Pio­tra i Jana. Uczest­niczący w uro­czystościach gen. Woyrsch, prawnuk porucznika Gorga Woyr­scha, darował kopię obrazu z portretem swego pradzi­adka — hoł­dunowskiego oswobodziciela.

Koś­ciół był dumą hoł­dunowskiej parafii. W 1922 odnowiono uszkod­zony prospekt organowy, a w 1927 roku odbyły się tu uroczys­tości diecez­jal­nego święta misyjnego. Sku­pi­ony wokół nowego koś­cioła zbór z nadzieją patrzył w przyszłość.

W drugiej połowie 1945 roku na Górnym Śląsku pojaw­iły się pier­wsze odd­zi­ały Armii Czer­wonej. Nad­cią­ga­jące wojska radzieckie spowodowały wiele zamiesza­nia również wśród mieszkańców Hoł­dunowa i okolic. Część osób nar­o­dowości niemieck­iej przy 20-stopniowym mrozie opuś­ciła swoje domy i ruszyła na daleką tułaczkę. Długą drogą poprzez Czechy lub Wrocław dotarli do różnych części Niemiec i tam znaleźli nowe miejsca zamieszka­nia. Dnia 18 lutego 1945 roku parafię opuś­cił ks. Gustaw Uibel, 22 lutego ewakuowano dzieci i siostry diakonise z domu sierot Mar­tineum. Pozostali mieszkańcy Hoł­dunowa i Lędzin w cza­sie prze­jś­cia frontu wojen­nego schronie­nie znaleźli w nieczyn­nych szy­bach kopalni Piast lub w piwni­cach swoich domów. Prze­chodzące wojska dokon­ały dość znacznych zniszczeń w zabu­dowa­ni­ach parafi­al­nych, ale czas najwięk­szej próby dla ewan­ge­lików miał dopiero nade­jść. Zbliżały się najtrud­niejsze chwile w dzie­jach parafii.

Nieza­leżnie od przy­należnoci nar­o­dowej i wyz­nan­iowej wszyscy mieszkańcy Hoł­dunowa zostali zal­iczeni w poczet Niem­ców i pod­dani ostremu rygorowi. W naj­gorszej sytu­acji znaleźli się hoł­dunowscy ewan­gel­icy. Ich położe­nie pogorszyło się jeszcze bardziej po wprowadze­niu się do opuszc­zonych domostw prze­siedleńców ze Wschodu, których władza komu­nisty­czna zgod­nie z zasadą ?rządź i dziel? nastaw­iała negaty­wnie do autochtonów. Pier­wsze miesiące po II wojnie świa­towej ewan­gel­icy przeżyli w wielkim zas­trasze­niu, poniże­niu i trwodze. Mimo, że wielu z nich widzi­ało porozrzu­cane wokół ple­banii książki i doku­menty parafi­alne, nikt nie miał odwagi pod­nieść żad­nej rzeczy z ziemi, aby nie zostać oskarżonym o przy­należność do Niem­ców. Nawet pozy­ty­wnie nastaw­ieni do ewan­ge­lików mieszkańcy Hoł­dunowa wyz­na­nia katolick­iego w obawie przed repres­jami często prosili swych ewan­gelic­kich sąsi­adów o zaniechanie z nimi kontaktów.

Wraz z opuszcze­niem Hoł­dunowa przez ks. Uibla przes­tał ist­nieć miejs­cowa struk­tura parafi­alna Koś­cioła Unii Staro­pruskiej. Przes­tał ist­nieć również Koś­ciół Ewangelicko-Unijny na Pol­skim Górnym Śląsku. Żyjąc z dala od więk­szych ośrod­ków miejs­kich ewan­geliccy hoł­dunowianie przeżyli paromiesięczny okres braku wsze­lakiej opieki dusz­paster­skiej. Wów­czas do splądrowanych budynków parafi­al­nych wprowadzili się nowi loka­torzy. Na ple­banii zamieszkał dyrek­tor szkoły rol­niczej i inni nowi mieszkańcy Hoł­dunowa. Podobny los spotkał pozostałe zabu­dowa­nia parafi­alne. Napis zna­j­du­jący się w por­talu świą­tyni: “Kommt alle zu mir” (pol. Przyjdź­cie do mnie wszyscy) musiał zostać skuty, ze względu na ówczesną poli­tykę władz (wszys­tkie inskrypcje niemieckie musi­ały zostać usunięte).

Pier­wszym powo­jen­nym dusz­pasterzem parafii w Hoł­dunowie został mianowany w dniu 1 kwiet­nia 1946 roku ks. Leopold Raabe ze Świę­tochłowic. Swoje obow­iązki admin­is­tra­cyjne w parafii w Hoł­dunowie ks. Raabe speł­niał nie­ofic­jal­nie już od 1 lipca 1945 roku, gdy pojawił się tu po raz pier­wszy. W prze­ciągu kole­jnych 12 miesięcy odwiedził 9 razy hoł­dunowską parafię. W cza­sie swoich wizyt odpraw­iał nabożeństwa w miejs­cowym koś­ciele Św. Trójcy i załatwiał różne sprawy administracyjno-duszpasterskie.

W dni­ach 23 i 24 sty­cz­nia 1946 roku ks. Leopold Raabe w obec­ności członka Rady Parafi­al­nej Roberta Matuszczyka i wójta wsi Hoł­dunów p. Musia­lika dokonał pier­wszego po wojnie spisu inwen­tarza parafii.

Koś­ciół Św. Trójcy zachował się w dosyć dobrym stanie. Z wyposaże­nia zna­j­dowały się w nim wów­czas następu­jące przed­mioty: ołtarz, krzyż, świeczniki, chrz­ciel­nica, ambona, żyran­dole, lekko zniszc­zone organy i kom­plet dzwonów. Brakowało nato­mi­ast części ławek koś­ciel­nych, szyb oraz nakryć ołtar­zowych i ambonowych. W ogóle nie znaleziono żad­nych naczyń komu­ni­jnych i sprzętu litur­gicznego z ołtarza oraz dywanów i chod­ników. Nie odnaleziono także żad­nych ksiąg metrykalnych i zbiorów archi­wal­nych. W dal­szej części pro­tokołu możemy znaleźć infor­ma­cje o pozostałych budynkach i grun­tach parafi­al­nych. W ple­banii zas­tano loka­torów, co jed­nak ura­towało budynek przed spus­toszeni­ami, które miały miejsce np. w Mar­tineum. Tam sytu­acja była opłakana: wszys­tkie okna powybi­jano, drzwi stały otworem, a więk­szość pieców poroz­bier­ano. Ogromne zniszczenia zas­tano również na cmen­tarzu. Zde­wastowane groby i pom­niki otoc­zone były kami­en­nym ogrodze­niem lub drew­ni­anym płotem. Kami­enny mur zachował się bez poważniejszych uszkodzeń, nato­mi­ast z drew­ni­anego płotu powyry­wano na cele opałowe więk­szość szta­chet. Ciągłym prob­le­mem parafii były nag­minne wła­ma­nia do koś­cioła. Wielokrot­nie zmieni­ano zamki przy drzwiach świą­tyni, ale świę­tokradzcy ama­torzy cud­zej włas­ności zna­j­dowali po cza­sie nowe wejś­cia do koś­cioła przez wybi­jane w oknach szyby.

Do końca lutego 1946 roku spisano w całości pozostały majątek parafi­alny. Różnymi sposobami starano się zabez­pieczyć go przed zniszczeni­ami. Więk­szość obiek­tów została wydzierżaw­iona, a w zasadzie to parafia staw­iana była przed fak­tami dzierżawy, z których i tak nie otrzymy­wała żad­nych korzyści majątkowych.

W drugiej połowie 1947 roku admin­is­trację parafii prze­jął ks. Gustaw Ger­ste­in­stein. W cza­sie opieki ks. G. Ger­ste­in­steina nad hoł­dunowskimi ewan­ge­likami doszło do jed­nej z najs­mut­niejszych chwil w dzie­jach parafii, bowiem parafia utraciła możli­wość korzys­ta­nia z swego kościoła.

Po zakończe­niu II wojny świa­towej ewan­gelicki koś­ciół Zmartwych­w­sta­nia Pańskiego w Katow­icach został zajęty przez Koś­ciół katolicki. Po dwóch lat­ach starań o odzyskanie tej cen­tral­nej świą­tyni ewan­gelick­iej na Górnym Śląsku udało się parafii w Katow­icach zawrzeć ugodę z Urzę­dem Wojew­ódzkim i katow­icką Kurią Biskupią. Warunki odzyska­nia koś­cioła w Katow­icach na pod­stawie zarządzenia Urzędu Wojew­ódzkiego z dnia 18 lipca 1947 roku były jed­nak bardzo twarde dla ewan­ge­lików: strona ewan­gelicka musi­ała się zgodzić na nieod­płatne przekazanie trzech koś­ciołów ewan­gelic­kich — w Bytomiu, Siemi­anow­icach i Hoł­dunowie do użytkowa­nia miejs­cowym parafiom katolickim.

Pro­tokół zdawczo-odbiorczy hoł­dunowskiego koś­cioła pod­pisano już 20 lipca. Po 45 lat­ach od chwili poświęce­nia hoł­dunowskiej świą­tyni ewan­gel­icy musieli opuś­cić swój koś­ciół (jak się potem okazało na zawsze) i prze­nieść się do małej salki w budynku naprze­ciw ple­banii. Parafia katolicka oprócz koś­cioła zajęła również ple­banię, która powró­ciła do swej pier­wot­nej roli mieszka­nia dla duchownego. Tylko, że zami­ast księdza ewan­gelick­iego zamieszkał tu pro­boszcz katolicki.

Pozbaw­ieni swo­jej włas­ności ewan­gel­icy z tru­dem zaczy­nali po raz kole­jny orga­ni­zować w nowych warunk­ach życie zborowe. Przez wiele lat parafii nie udawało się w całości prze­jąć do włas­nego użytkowa­nia przekazanego na pod­stawie umowy budynku. Jedynie na parterze urząd­zono małą kaplicę, a dwa pokoje na piętrze były cią­gle zamieszki­wane przez loka­torów skierowanych tu przez Urząd Gminy w Lędzinach.

Od połowy 1949 roku parafię ponownie obe­j­muje ks. Leopold Raabe. W cza­sie admin­istrowa­nia parafią przez ks. G. Ger­ste­in­steina i ks. L. Raabe nabożeństwa w Hoł­dunowie odby­wały się tylko jeden raz w miesiącu. Ówcześni admin­is­tra­torzy parafii w Hoł­dunowie musieli bowiem obsługi­wać wiele odd­alonych o setki kilo­metrów parafii (np. Szopi­enice, Jele­nia Góra, Cieplice), co przy ówczes­nym poziomie komu­nikacji było bardzo trud­nym zadaniem.

Pod­pisanie umowy o przekaza­niu do użytkowa­nia koś­cioła ewan­gelick­iego w Hoł­dunowie miejs­cowej parafii katolick­iej nastąpiło w bardzo trud­nym momen­cie dziejowym i odbyło się pod presją wielu czyn­ników zewnętrznych. Po cza­sie parafia rozpoczęła próby odzyska­nia utra­conego mienia, tym bardziej, że Zgro­madze­nie Parafi­alne nigdy nie zatwierdz­iło umowy przekaza­nia koś­cioła i ple­banii. Czynione przez Kon­sys­torz i parafię od 1948 roku próby odzyska­nia majątku parafi­al­nego nie zakończyły się jed­nak powodze­niem. Parafi­anie musieli zatem w dal­szym ciągu gro­madzić się w małej, o wiele za cias­nej salce-kaplicy. Ze starego koś­cioła prze­nie­siono tu obraz z ołtarza i uzyskano nowe ławki. Tutaj odby­wały się nabożeństwa, tutaj księża udzielali lekcji religii i nauki konfirmacyjnej.

W dniu 15 wrześ­nia 1955 roku koś­ciół w Hoł­dunowie na skutek wys­tąpi­enia znacznych szkód gór­niczych uległ bardzo poważnemu uszkodze­niu, także parafia katolicka musi­ała zaprzes­tać odpraw­ia­nia w nim swoich nabożeństw. Przed opuszcze­niem koś­cioła wynie­siono jego wyposaże­nie wewnętrzne(ławki, ołtarz i organy) i wys­taw­iono je do otrzy­manego przez parafię katolicką baraku.

Po opuszcze­niu przez kato­lików uszkod­zonego koś­cioła parafia ewan­gelicka rozpoczęła w 1956 roku inten­sy­wne stara­nia o stwierdze­nie praw włas­ności do opuszc­zonej świą­tyni i uzyskanie odszkodowa­nia na ewen­tu­alną naprawę lub budowę nowego koś­cioła. W toczącej się rozprawie przed Okrę­gową Komisją do spraw gór­niczych w Stal­inogrodzie (Katow­icach) jako jedna ze stron wys­tąpił Wydział do Spraw Wyz­nań Prezy­dium Wojew­ódzkiej Rady Nar­o­dowej. Władze państ­wowe starały się utrud­niać odzyskanie koś­cioła przez jego pra­wow­itych właś­ci­cieli i w swo­jej opinii przed­staw­iły całkowicie fałszywe infor­ma­cje o powo­jen­nych losach hoł­dunowskiej świą­tyni. Według Urzędu d/s Wyz­nań właś­ci­cielem koś­cioła był Skarb Państwa i parafia ewan­gelicka nie miała żad­nych praw włas­ności do spornego obiektu. Wobec takiego stanowiska władz wojew­ódz­kich Kon­sys­torz Koś­cioła Ewangelicko-Augsburskiego próbował inter­we­niować na szczeblu władzy cen­tral­nej, ale sprawa cią­gle była odraczana i nie można było uzyskać wiążącej odpowiedzi władz państwowych.

Ustal­e­nie rodzaju i rozmi­aru szkód gór­niczych oraz koniecznych napraw lub ewen­tu­al­nej rozbiórki trwało również bardzo długo. Pomimo ofic­jal­nego stwierdzenia parafii rzym­skoka­tolick­iej w Hoł­dunowie, że “koś­cioła nigdy nie uważal­iśmy za swój i gdyby nie został zamknięty chęt­nie odkupilibyśmy go lub dawno zwró­cili, gdy­byśmy mieli możność budowy koś­cioła”, w dal­szym ciągu trwała blokada w pode­j­mowa­niu decyzji o zwro­cie koś­cioła. W tej nien­at­u­ral­nej sytu­acji dochodz­iło cza­sami do kon­flik­tów doty­czą­cych możli­wości sko­rzys­ta­nia z dzwonów przy pogrze­bach ewan­ge­lików. Dopiero w połowie 1961 roku doszło do pomyśl­nego sfi­nal­i­zowa­nia sprawy praw włas­ności do zniszc­zonego koś­cioła ewangelickiego.

Dnia 1 października 1961 roku w cza­sie nabożeństwa połąc­zonego z intro­dukcją nowej Rady Parafi­al­nej z parafią w Hoł­dunowie pożeg­nał się jej doty­chcza­sowy dusz­pasterz ks. Emil Kowala, a stanowisko pro­boszcza szopi­enick­iego ośrodka parafi­al­nego (Szopienice-Sosnowiec-Mysłowice-Hołdunów) objął ks. Karol Bauman.

Sprawa uzyska­nia odszkodowa­nia za zniszc­zony i grożący zawale­niem budynek koś­cioła wciąż prze­cią­gała się w cza­sie. Do ostate­cznej zgody na rozbiórkę doszło dopiero w 1967 roku. Roboty rozbiórkowe prowadz­iła firma budowlano-remontowa z Warszawy, która jako wyna­grodze­nie za wyko­naną pracę otrzy­mała część cegieł uzyskanych z rozbiórki koś­cioła. Pozostałe cegły przekazano na budowę Ośrodka Ewan­gelick­iego w Warsza­wie i na odbu­dowę koś­cioła w Wodzisławiu. Zbyt trudne okazało się jed­nak całkowite usunię­cie fun­da­men­tów wieży koś­ciel­nej. Do dnia dzisiejszego można, patrząc spod nowego koś­cioła w kierunku cmen­tarza, dostrzec mały frag­ment dawnych fun­da­men­tów kościelnych.

Przed rozpoczę­ciem rozbiórki koś­cioła zde­mon­towano żyran­dole (obec­nie zna­j­dują się w koś­ciele w Wodzisławiu), a z wieży zdjęto dzwony koś­cielne. Koś­ciół posi­adał do 1955 roku 5 dzwonów: 3 dzwony stalowe z 1924 roku, 1 dzwon spiżowy zaku­pi­ony w roku 1804 przez Ks. Richtera i 1 mały dzwon tzw. godzi­nowy. Wszys­tkie dzwony (oprócz zabranego wcześniej przez kato­lików dzwonu godzi­nowego) zostały przekazane do prze­chowa­nia w domach ewan­ge­lików w Hoł­dunowie, a następ­nie 3 duże stalowe dzwony zostały wymienione na jeden mniejszy spiżowy z ewan­gelick­iego koś­cioła Ap. Pio­tra i Pawła w Mysłowicach.

Organy z koś­cioła zostały prze­nie­sione przez kato­lików do baraku. Po doko­na­niu niewiel­kich prz­eróbek, instru­ment służyły kato­likom w Hoł­dunowie do roku 1989 roku. Po poświęce­niu nowego koś­cioła katolick­iego stare organy nie pasowały do jego architek­tury. Zostały prze­nie­sione do nowego koś­cioła pw. Bożego Ciała i Św. Bar­bary w podryb­nickim Niewiadomiu. Tam stary instru­ment odzyskał swoją dawną świet­ność i do dnia dzisiejszego służy tamte­jszej parafii katolickiej.