Był pierwszym murowanym kościołem ewangelickim w rodzącym się okręgu sukienniczym. Niemal od początku uważano że jest zbyt mały; mimo to nigdy nie uległ rozbudowie.
Już umowa zgierska z 1821 roku zawierała punkt mówiący o przekazaniu osadnikom placu pod budowę kościoła ewangelickiego. W tym samym roku Rada Administracyjna Królestwa Polskiego wydała pozwolenie na budowę świątyni. Autorem projektu architektonicznego był Bonifacy Witkowski. Po zatwierdzeniu projektu przez władze państwowe i kolegium kościelne, w roku 1825 przystąpiono do budowy. Ciekawostką jest, że konkurencyjny projekt przedstawił też warszawski architekt, Hilary Szpilowski. Jego wizja przedstawiała świątynię rozłożoną na planie prostokąta, z trójnawowym wnętrzem oraz fasadą z płytkim portykiem i niską wieżyczką.
Prace budowlane prowadził Johann Lebelt. Rząd wsparł budowę świątyni sumą 18 000 złp i ofiarował drewno; pozostałe 14 990 złp pokryli parafianie. Po 1,5 roku prac, w 1826 roku kościół stanął u zbiegu ulic Długiej i Szczęśliwej (dziś Narutowicza). 10 września tego samego roku dokonano uroczystego poświęcenia budowli. W uroczystości brał udział pastor Karol Lauber (Radca Konsystorza Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Królestwie Polskim) oraz Heinrich Bando (mianowany na zgierskiego pastora), oraz proboszczowie z okolicznych miast: Aleksandrowa (Friedrich Tuve) i Ozorkowa (Karl Friedrich Haberfeld).
Świątynia zbudowana została na planie wydłużonego prostokąta, z dwoma rzędami okien umieszczonymi na bocznych elewacjach: dołem biegł rząd prostokątnych, górą półkoliste i okrągłe. Fasadę zdobił portyk podparty dwoma jońskimi kolumnami a ponad dach wspinała się schodkowa attyka zwieńczona kulą i krzyżem. Wnętrze trójkątnego frontonu wypełniał kwiatowy ornament z fragmentem Psalmu 84: Wie lieblich sind deine Wohnungen Herr Zebaoth („Jak miłe są przybytki Twoje, Panie Zastępów”). Narożom budynku nadano formę pseudoryzalitów. Był to pierwszy murowany kościół ewangelicki w okolicy. W 1828 roku za sumę 3 000 złp zakupiono organy, a sześć lat później dobudowano wolnostojącą dzwonnicę. Była to wzniesiona na planie kwadratu, murowana budowla, przykryta czterospadowym dachem. Wewnątrz zainstalowano trzy dzwony.
W 1862 roku zmieniono zwieńczenie dachu kościoła. W miejsce wspartego na kuli krzyża zbudowano ośmioboczną wieżyczkę z cebulastym hełmem. Zainstalowany w niej dzwon był darem Zgromadzenia Fabrykantów Sukna. Realizacja tego przedsięwzięcia, przeciągana przez spory dotyczące wyglądu wieżyczki ciągnęły się aż 23 lata. W 1875 roku wymieniono stare organy na dwudziestogłosowe, firmy Gebrüder Walter. Stary ołtarz i ambonę zastąpiono nowymi (z dębowego drewna) w roku 1882. Wśród darów ufundowanych przez parafian były m.in. żyrandol z 24 świecznikami, kinkiety, krucyfiks oraz chrzcielnica. Zgierski fabrykant Karol Meyerhoff podarował z kolei obraz ołtarzowy przedstawiający Chrystusa modlącego się w Ogrójcu. W 100-lecie istnienia parafii ewangelickiej w Zgierzu (1926) przeprowadzono remont kościoła. Najbardziej znaczącym zmianom uległ sufit, pokryty płótnem przedstawiającym 12 apostołów oraz okna, w które wstawiono witraże.
Na początku II wojny światowej, 3 września 1939 roku kościół został zbombardowany przez niemieckie lotnictwo. Jeszcze w czasie wojny budynek został rozebrany i nigdy nie doczekał się odbudowy. Pusty plac, wykorzystywany jedynie jako plac zabaw dla dzieci, do dziś nie został zagospodarowany. W 1975 roku rozebrano dzwonnicę i ogrodzenie.
W sierpniu 2017 roku na placu po kościele ewangelickim przeprowadzono badania archeologiczne. Efektem prac było potwierdzenie wcześniejszych przypuszczeń dotyczących wyposażenia świątyni (pokrycie dachu karpiówką, obecność szklanych żyrandoli i witraży) oraz uzyskanie nowych informacji (kościół miał techniczną przybudówkę). Udało się też dokładnie określić i zlokalizować kształt budynku i jego rozmiary. Na terenie objętym wykopaliskami znaleziono liczne przedmioty codziennego użytku, takie jak: sztućce, grzebienie, naczynia kuchenne, fajerki, narzędzia, zabawki czy monety.
źródła:
artykuł ze strony Osadnicy, którego autor podaje następujące źródła:
Edyta Klink-Orawska, Wiara, praca, nowa ojczyzna. Dzieje luteranizmu na ziemi zgierskiej do 1972roku, Zgierz 2012
Grzegorz Leśniewicz, Zgierscy ewangelicy (1) [w:] Ilustrowany Tygodnik Zgierski nr 19/1996
Krzysztof Stefański, Ewangelickoaugsburskie budownictwo kościelne w okręgu łódzkim w pierwszej połowie XIX w., [w:] Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 1992, zesz. 3
Danuta Niewiadomska, Zarys historii parafii e-a w Zgierzu [w:] Strona internetowa Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Zgierzu
ks Marcin Undas, Opis nieruchomości parafialnych [w:] Strona internetowa Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Zgierzu
Strona internetowa miasta Zgierza: Badania archeologiczne pozostałości fundamentów kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Zgierzu
Paweł P. Krawczyk, Magdalena Kopijka, Zgierz miastem biedermeier, Zgierz 2012
ks Marcin Undas, Spacerując ulicami starego Zgierza (Długa [4]) [w:] Ilustrowany Tygodnik Zgierski, nr 38/1996