Ruiny dawnego kościoła ewangelickiego w Twardocicach. Kościół powstał prawdopodobnie w latach 1701-1711. Spłonął, odbudowany, wielokrotnie remontowany. Wieś była centrum schwenckfeldystów – odłamu luteranizmu, którego przywódca Daniel Caspar von Schwenckfeld (1490-1561) przedstawił własną doktrynę religijną zaprzeczającą niektórym ideom Marcina Lutra. Głosił całkowity rozdział Kościoła od państwa, potępiał funkcjonowanie religii państwowej; uważał, że wyznawanie religii jest prywatną sprawą każdego człowieka, zabraniał współwyznawcom udziału w wojnach i składania przysięgi, nie uznawał chrztu dzieci oraz cielesności Chrystusa w eucharystii.

Jego wyznawcy byli zwalczani przez Marcina Lutra. Prześladowani schwenckfeldyści schronili się właśnie na Śląsku w księstwie legnickim i hrabstwie kłodzkim począwszy od 1554 r. Po wojnie trzydziestoletniej prześladowani w cesarstwie austriackim właśnie na Śląsku pomiędzy Sobotą i Bielanką a Proboszczowem i Pielgrzymką utworzyli osiedla, w których mieli liczebną przewagę. Twardocice były ich nieoficjalną stolicą. Wybudowany kościół służył jako graniczny, tzw. ucieczkowy. Władze austriackie pozwoliły w 1719 r. na założenie misji jezuitów (pozostałością tej misji i działalności jezuitów jest w Twardocicach kościół rzym.-kat. pw. św. Piotra i Pawła), których zadaniem było przeciwstawienie się wpływom schwenckfeldystów. Prześladowania sekty przez jezuitów doprowadziły w efekcie do wyemigrowania większości schwenckfeldystów w latach 1726-1734 najpierw na Łużyce, a stamtąd do Stanów Zjednoczonych (Pensylwania). Ostatni wyznawca w Twardocicach zmarł w 1824 r. Po schwenckfeldystach pozostał cmentarz.

Kościół w Twardocicach był największym kościołem ewangelickim w regionie. Wewnątrz mieścił ok. 2400 wyznawców. Najcenniejszym wyposażeniem wnętrza byłą barokowa ambona wsparta na figurze Mojżesza. Zachowały się tylko nieliczne uszkodzone płyty nagrobne z XVIII wieku m.in. von Braunów i szczątki grobowców von Holzbergów. Kościół otoczony murem. Wokół kościoła znajdował się cmentarz założony jeszcze w XV wieku.

Źródła:
– Słownik geografii turystycznej Sudetów. Pogórze Kaczawskie (red. Marek Staffa),Wrocław,2002;
– Zaprucki Józef,Zillertalczycy i Schwennkfeldyści na Śląsku – aspekty historyczne i literackie w: Tolerancja a dialog międzykulturowy, Zeszyty Historyczne,Bukowiec, nr 5(16)/2017.