Kościół rzym.-kat. pw. Świętego Krzyża w Żaganiu to budowla, której historia sięga XIII w. i związana jest z kaplicą dla trędowatych pw. św. Wawrzyńca, znajdującą się w pobliżu szpitala na przedmieściu Żagania. W latach 1334-1335 z fundacji księżnej Mechtyldy, żony księcia głogowskiego i żagańskiego Henryka IV została wzniesiona gotycka świątynia, z którą była związana legenda o wielkim drewnianym krzyżu, wyrzuconym na brzeg przez wezbrane wody rzeki Bóbr. Krzyż został umieszczony w kościele i traktowany jako relikwia o mocy uzdrawiania.

W latach 1651-1668 należał do ewangelików. Z czasem uległ dewastacji i na początku XVIII w. został odbudowany. W latach 1845-1849 kościół przebudowano w stylu neogotyckim (kościół obecny) z fundacji księżnej Doroty Talleyrand-Périgord z przeznaczeniem na grobowiec rodzinny książąt żagańskich.

Budowla murowana z kamienia i cegły, w typie trójnawowej bazyliki. Fasada zwieńczona ceglanym szczytem, nad którym znajduje się wieloboczna wieża. Portal uskokowy, od góry zamknięty balkonem, a po bokach ujęty niszami z figurami dwunastu apostołów oraz św. Jadwigi i św. Elżbiety. Na skarpach frontowych umieszczono rzeźby św. Katarzyny i św. Doroty.

Wewnątrz bogate, jednolite neogotyckie wyposażenie składa się m.in. z: ołtarza głównego, ambony, chrzcielnicy, stall, konfesjonału, empory organowej. W kaplicach znajdują się marmurowe sarkofagi księżnej Katarzyny, księżnej Doroty oraz jej syna Napoleona Ludwika. Zachowała się m.in. posadzka w formie kwadratowych płytek z motywem kwiatu i krzyża, a także polichromowane zdobienia sklepień.

Źródła:
https://zabytek.pl/pl/obiekty/zagan-kosciol-fil-pw-sw-krzyza;
https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/31.12.2014/LBS-rej.pdf